شرکت نوکیا - از امپراتوری صنعتی تا سازنده موبایل

در بازار موبایل، نام نوکیا یادآور گوشی‌های نوستالژیکی است که در برهه‌ای از زمان یکی از بهترین روش‌های ارتباطی را در اختیار کاربران قرار می‌داد. نوکیا طی بیش از ۱۵۰ سال قبل تاریخ پیچیده‌ای داشته و کسب و کارهای مختلفی را مورد بررسی قرار داده است و اختراعات مختلفی را در کارنامه فعالیت خود دارد.

 

در قسمت اول این مقاله تاریخچه عملکرد نوکیا را از آغاز فروتنانه‌اش تا تبدیل شدن به شرکتی قدرتمند در بازار موبایل و مالکیت کارخانه‌های تولید گوشی و در نهایت حضور کم‌رنگ در بازار،‌ مرور کردیم و در این مقاله تاریخچه موبایل‌های نوکیا را مرور خواهیم کرد.

 

منبع : دیجیاتو

جالب است بدانید که نوکیا بسیار قدیمی‌تر از آن چیزی است که اکثر کاربران تصور می‌کنند. این شرکت طی چند دهه گذشته به دلیل عرضه موبایل‌ها‌یی با طراحی‌هایی مختلف در بین کاربران شناخته شده است. گوشی‌هایی که چند دهه قبل در بازار حتی آنها را به نام پاره آجر یاد می‌کردند. اما این غول فنلاندی در شکل‌دهی تاریخ ارتباطات و موبایل نقش مهمی داشته است.

 

 

شرکت نوکیا هنوز هم زنده است، اما اولویت‌هایش در طول سال‌ها به قدری تغییر کرده که به نظر می‌رسد از فضای چند دهه قبل فاصله گرفته است. در واقع بخشی از استراتژی‌های سابق این شرکت فنلاندی در گذر زمان دستخوش تغییراتی شده است.

 

اولین گوشی نوکیا

در سال ۱۹۸۲، نوکیا اولین گوشی مخصوص خودرو را معرفی کرد که گوشی فوق العاده حجیمی با نام Mobira Senator بود که وزنی در حدود ۱۰ کیلوگرم داشت و بیشتر شبیه یک ایستگاه رادیویی نیمه قابل حمل پیشرفته بود. دو سال بعد، این شرکت اولین گوشی قابل حمل خود را با نام Mobira Talkman 320F معرفی کرد که وزن آن ۴.۷ کیلوگرم بود که از نمایشگر تک رنگ بزرگ، دفترچه تلفن با قابلیت ذخیره ۱۸۴ مخاطب و باتری با قابلیت ۱۰ ساعت کارکرد مجهز بود. توسعه چنین موبایلی برای شروع عالی بود ولی هنوز جای کار زیادی داشت.

در ادامه نوکیا گوشی‌های بسیاری با طراحی‌های مختلف در کارنامه خود دارد که برخی از آنها در این مقاله نام برده شده‌‌‌اند.

 

نوکیا ۱۰۱۱

نتیجه اولیه این تلاش نوکیا ۱۰۱۱ در سال ۱۹۹۲ (همچنین به عنوان Mobira Cityman 2000 شناخته می‌شود) بود که اولین موبایل GSM تولید انبوه نوکیا محسوب می‌شود.

این موبایل شبیه آجر بود و آنتن کوتاهی داشت که در قسمت بالای آن قرار گرفته بود. ضخامت دستگاه ۴۵ میلی متر و وزن آن ۴۹۵ گرم بود که در آن زمان نازک و سبک به حساب می‌آمد. این موبایل نمایشگر تک رنگ LCD کوچکی داشت و تنها می‌توانست ۹۹ مخاطب را در حافظه خود ذخیره کند و با باتری ۹۰۰ میلی آمپر ساعتی تنها امکان ۹۰ دقیقه مکالمه را به کاربر می‌داد و در حالت استندبای نیز حدود ۱۵ ساعت شارژ آن دوام می‌آورد. قیمت این موبایل به زمان حال حدود ۳۰۶۰ دلار درمی‌آید.

دو سال بعد، جانشین نوکیا ۱۰۱۱ به شکل نوکیا ۲۱۱۰ طراحی کوچکتر و باریکتر از راه رسید که تقریبا وزنی حدود نصف مدل قبلی داشت و ضخامت آن نیز تنها ۲۸ میلی متر بود. کاربران می‌توانستند روی نمایشگر وضعیت باتری و سیگنال را مشاهده کنند و نماد اعلانی نیز برای پیامک‌های خوانده نشده برای آنها روی نمایشگر نشان داده می‌شد.

از دیگر ویژگی‌های قابل توجه این موبایل، امکان نمایش فهرستی از ۱۰ شماره‌ آخر شماره گیری شده، ۱۰ تماس آخر دریافتی و ۱۰ تماس از دست رفته آخر بود. باتری این موبایل بین ۷۰ تا ۱۵۰ دقیقه مکالمه و ۲۰ تا ۴۰ ساعت استندبای را ارائه می‌کرد.

تا سال ۱۹۹۵، نیروی کار نوکیا تقریبا دو برابر شده بود و سود عملیاتی این شرکت  در مقایسه با سال قبل تقریبا ۴۰ درصد افزایش یافته بود. با این حال، شرکت کنترل زنجیره تامین خود را در آن سال از دست داد و نمی‌توانست تقاضای بازار را جوابگو باشد.

یکی از تامین‌کنندگان این شرکت پس از بازسازی یکی از کارخانه‌های تولیدی خود، با مشکلات بازدهی مواجه شدند و نوکیا به سرعت در موقعیتی قرار گرفت که قادر به انجام سفارش‌های مهم با حجم بالا نبود. مدیران تولید در نوکیا دید مناسبی از داده‌های فروش نداشتند.

اما این شرکت خیلی زود سیستم کاری خود را اصلاح کرد تا چرخه تولید کاهش پیدا کند و هزینه‌های تولید نیز کمتر شود. مشخص بود که یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های استراتژیک نوکیا نسبت به رقبایی که در روش‌های قدیمی گیر کرده بودند، تغییر استراتژی‌ها و به روز رسانی روش‌ها و در واقع طی کردن مسیر صنعتی به روز بود.

 

نوکیا ۹۰۰۰

در پایان دهه ۱۹۹۰، نوکیا اولین گوشی هوشمند خود را با نام نوکیا ۹۰۰۰ (Communicator) عرضه کرد. این دستگاه نتیجه بیش از ۴ سال تحقیق و توسعه برای تولید کامپیوتر جیبی بود.

اولین دستگاه Communicator نوکیا به قطعات داخلی پیشرفته مجهز شده بود، از جمله دارای CPU اینتل با فرکانس ۲۴ مگاهرتز، ۴ مگابایت رم و ۴ مگابایت ROM بود که ۲ مگابایت آن در دسترس کاربر بود. این دستگاه همچنین مجهز به نمایشگر تک رنگ ۴.۵ اینچی با وضوح ۶۴۰ در ۲۰۰ پیکسل و صفحه کلید مینیاتوری QWERTY بود که کاربران می‌توانستند از آن برای ارسال و دریافت ایمیل و فکس از طریق مودم GSM با حداکثر سرعت  ۹.۶ کیلوبیت در ثانیه استفاده کنند.

نوکیا ۹۰۰۰ همچنین مجهر به مرورگر وب ابتدایی بود. با این حال، بزرگترین مزیت این دستگاه این بود که سیستم عامل PEN/GEOS 3.0 را اجرا می‌کرد که تجربه اجرای ویندوز ۹۵ روی رایانه شخصی رومیزی را با برنامه‌هایی مانند یادداشت، تقویم، سریال ترمینال، ماشین حساب و ... را شبیه سازی می‌کرد.

 

نوکیا ۹۱۱۰ و نوکیا ۹۱۱۰i

در سال ۱۹۹۸ نوکیا ۹۱۱۰ و ۹۱۱۰i وارد بازار شدند که از CPU سریعتر AMD Elan SC450 بهره می‌برند که با فرکانس ۳۳ مگاهرتز کار می‌کرد. وین این دستگاه حدود نصف نوکیا ۹۰۰۰ بود و بسیاری از مشکلات از جمله نیاز به آداپتور ویژه برای شارژ و اتصال به کامپیوتر درآن حل شده بود. گوشی جدید دارای اسلات MMC برای ذخیره سازی نیز بود.

اولین گوشی‌های Communicator علیرغم افزایش محبوبیت در اروپا، محصولی خاص در ایالات متحده بودند. نوکیا نتوانست اپراتورها را متقاعد کند که به استاندارد GSM روی آورند. در بخش نرم افزاری، شرکت پس از تجربه نوکیا ۹۰۰۰ و ۹۱۱۰ به سرعت متوجه شد که باید به سیستم عامل کارآمدتری تغییر مکان دهد. این سیستم عامل ۳۲ بیتی EPOC بود که توسط شرکت مستقر در بریتانیا به نام Psion توسعه یافته بود و به پروژه‌ای بلندپروازانه در سال‌های آینده تبدیل شد.

نوکیا تنها شرکتی نبود که تهدید مایکروسافت را در فضای موبایل با نسخه‌ای از ویندوز موبایل متوجه شده بود . اریکسون و موتورولا نیز نگران تاثیر مایکروسافت بر تجارت خود بودند. بنابراین همراه با نوکیا سرمایه گذاری مشترکی به نام سیمبین (Symbian) ایجاد کردند تا سیستم عامل تلفن همراه متن بازی را توسعه دهند که فرصت برابری برای همه فعالان این حوزه فراهم می‌کرد.

ایده پشت سیستم عامل سیمبین ساده بود. شرکت‌ها برای استفاده از این سیستم‌عامل، همان هزینه مجوز را پرداخت می‌کردند و مطمئن بودند که هیچ نهادی، کنترل کاملی بر سیستم عامل ندارد و به آنها اجازه داده می‌شود که رابط‌های اختصاصی را روی آن توسعه بدهند.

طولی نکشید که اولین گوشی مجهز به سیمبین به بازار آمد. در سال ۲۰۰۱، نوکیا نسل سوم Communicator (همچنین به عنوان Communicator 9210 شناخته می‌شود) را معرفی کردند که نسخه ۶ سیمبین را اجرا می‌کرد و بر اساس نسخه EPOC نسخه ۵ توسعه یافته بود و بعدها با نام سیمبین سری ۸۰ نامگذاری شد. سخت افزار Communicator 9210 تکامل یافته سری ۹۰۰۰ بود و از نمایشگر رنگی با وضوح ۶۴۰ در ۲۰۰ پیکسل بهره می‌برد.

این دستگاه در آن زمان بسیار قدرتمند بود و با پردازنده ۳۲ بیتی مبتنی بر Arm9 با فرکانس ۵۲ مگاهرتز و ۱۶ مگابایت حافظه و رابط کاربری IrDa کار می‌کرد. همچنین این موبایل، اولین گوشی نوکیا با حافظه MMC قابل ارتقا بود.

 

نوکیا ۹۲۱۰

نوکیا طراحی نوکیا ۹۲۱۰ را با مدل‌های بعدی بهبود بخشید و با نوکیا ۹۲۱۰i در سال ۲۰۰۲ که دارای ۴۰ مگابایت حافظه داخلی، پشتیبانی از پخش ویدئو و نمایشگر LCD عرضه شده بود، دستگاه قدرتمندتری بود. در سال ۲۰۰۵، نوکیا ۹۵۰۰ با رابط کاربری پیشرفته‌تر سیمبین سری ۸۰، اتصال Wi-Fi و دوربین معرفی شد که شاسی کوچک‌تری داشت و وزنش هم سبک‌تر بود.

این موبایل ضخامتی برابر ۲۴ میلی متر و وزنی معادل ۲۲۲ گرم داشت. بعد از آن نوکیا ۹۳۰۰ با ویژگی‌های مشابه و طراحی کوچکتر و وزن ۱۶۷ گرم از راه رسید.

نوکیا برخی از نمادین‌ترین طراحی‌های تلفن همراه را بین سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۰ به بازار عرضه کرد. نوکیا  ۵۱۱۰ جزو اولین  گوشی‌هایی بود که بازی Snake را به همراه داشت.

نوکیا ۳۲۱۰

سپس نوکیا ۳۲۱۰ از راه رسید. موبایلی جمع و جورتر با عمر باتری فوق العاده بود که در ترکیب رنگ متنوع عرضه شد. تعداد زیادی کاور داشت و آهنگ‌های زنگ کلاسیک با قابلیت شخصی سازی نیز در اختیار کاربران قرار می‌داد. این دستگاه توانست فروش ۱۶۰ میلیون واحد را در سراسر جهان به نام خود رقم بزند.

نوکیا ۳۳۱۰ پس از آن به فروش ۱۲۶ میلیون واحدی رسید. در حالی که نوکیا ۳۲۱۰ و ۳۳۱۰ در آن زمان چندان مورد توجه قرار نگرفتند.

 

نوکیا ۸۱۱۰

در سال ۱۹۹۶، نوکیا ۸۱۱۰ به دلیل استفاده از فرم فاکتور کشویی مورد توجه قرار گرفت. این گوشی سبک وزن محسوب می‌شد. یکی دیگر از گوشی های قابل توجه دیگری که در آن سال عرضه شد، نوکیا ۸۲۱۰ فوق العاده جمع و جور بود. نوکیا ۸۲۱۰ امکان ذخیره ۲۵۰ شماره را به کاربران می‌داد و دارای پورت مادون قرمز برای برقراری ارتباط با کامپیوتر و پرینترهای سازگار بود. نوکیا ۸۲۱۰ برای سال‌های متمادی در میان کاربرانی که خواهان دستگاهی کوچک با عمر باتری طولانی و عدم وجود اتصال بی‌سیم مدرن بودند، بسیار محبوب بود.

«فرانک نووو» در سال ۱۹۹۳ به نوکیا پیوست و در سال ۱۹۹۵ به عنوان سرپرست تیم طراحی جهانی این شرکت به طور تمام وقت شروع به کار کرد. در سال‌های بعد او مرکز طراحی اختصاصی در لس آنجلس، کالیفرنیا و به دنبال آن دو مرکز دیگر در انگلستان و فنلاند تأسیس کرد که بعدها توسط چندین تیم دورکار در ژاپن، چین، آلمان و دانمارک جایگزین شدند.

فرانک نوو توانست تیم‌های خود را برای طراحی جسورانه شکل و فرم گوشی‌های نوکیا به خوبی راهبرد کند. تیم طراحی با قرار دادن آنتن در داخل گوشی در کنار باتری، تغییر مهمی را در طراحی نوکیا ۳۲۱۰ ایجاد کردند.

نوکیا ۳۲۱۰ همچنین به لطف بازی ساده اما اعتیادآور  Snake مورد توجه بود . ایده‌ای را در کاربران ایجاد کرده بود که می‌توانند از موبایل به عنوان ابزاری برای بازی و سرگرمی استفاده کنند. کاربران اگر آهنگ‌های زنگ موجود در موبایل را دوست نداشتند، می‌توانستند آهنگ‌های جدیدی بنویسند. این قابلیت نیز به  همراه قاب‌های گوشی با قابلیت شخصی‌سازی باعث شد نوکیا ۳۲۱۰ متمایز شود و نظر کاربران زیادی را به خود جلب کند.

حرکت بزرگ بعدی در فناوری به دوره بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ برمی گردد که فرم های جدیدی از موبایل به بازار آمدند تا بتوانند نیاز کاربران با سلایق مختلف را برآورده کنند.

د رهمان مقطع زمانی، نوکیا به انجمن پروتکل دسترسی بی‌سیم (WAP) پیوسته بود و به دنبال مشارکت با شرکت‌های مخابراتی، بانک‌ها و شرکت‌های اینترنتی مانند AOL و آمازون بود. با این حال، خیلی زود، مدیران شرکت متوجه شدند که این تلاش‌ها استراتژی درستی نیست.

نقطه قوت نوکیا توانایی طراحی سریع گوشی و ارائه خدمات به مشتریان متنوع بود که البته بعدها همین مساله به نقطه ضعف این شرکت تبدیل شد. اوایل دهه ۲۰۰۰ نوکیا با ساخت گوشی‌های سبک تر و ساده تر در بازار جای پای محکمی برای خود ایجاد کرد. همچنین توانست نمایشگرهای رنگی متنوع را به موبایل‌های خود بیاورد و در گوشی‌های خود از چیپ‌های کارآمدتری استفاده کرد.

 

نوکیا ۷۶۵۰

در اوایل دهه ۲۰۰۰، پروژه‌ای به نام «کالیپسو» (Calypso) با حضور حدود ۵۰۰ مهندس نوکیا برای ادغام دوربین دیجیتال در موبایل راه اندازی شد و نوکیا ۷۶۵۰  با دوربین VGA داخلی از راه رسید.

نوکیا ۷۶۵۰ مهم ترین گوشی نوکیا در سال ۲۰۰۱ محسوب می‌شد و اولین باری بود که از پلتفرم سیمبین S60 بهره می‌برد. دستگاهی با نمایشگر ۲.۱ اینچی و وضوح ۱۷۶ در ۲۰۸ پیکسل بود که برای نمایش عکس‌هایی با ابعاد ۶۴۰ در ۴۸۰ مناسب نبود و حافظه داخلی ۴ مگابایتی آن نیز یک نقص محسوب می‌شد.

البته نوکیا ۷۶۵۰ مجهز به CPU قدرتمند مبتنی بر Arm9 بود که با فرکانس ۱۰۴ مگاهرتز کار می‌کرد و می‌توانست هم برنامه‌های جاوا و هم EPOC را اجرا کند. همچنین دارای اتصال بلوتوث و طراحی صفحه کلید کشویی بود که به اندازه کافی جمع و جور باشد تا به راحتی در جیب کاربر جای گیرد. همچنین از مزایای پیام‌رسانی چندرسانه‌ای (MMS) بهره می‌برد، به این معنی که کاربران می‌توانستند با همان سهولت ارسال پیام کوتاه، تصاویر را برای شخص دیگری ارسال کنند.

البته این اولین موبایل دوربین دار محسوب نمی‌شد و  J-SH04 شارپ در سال ۲۰۰۰ عرضه شده بود. هرچند دستگاهی ضعیف بود و  و فقط در بازار ژاپن عرضه شده بود.

نوکیا ۳۶۵۰

بعد از موفقیت تولید نوکیا ۷۶۵۰، راه برای ورود نوکیا ۳۶۵۰ در سال ۲۰۰۲ هموار شد. این گوشی جدید تقریبا مشخصات یکسانی با نسل قبلی خود داشت، با این تفاوت که از اسلات مخصوص افزایش فضای حافظه ذخیره‌سازی بهره می‌برد و طراحی صفحه کلید کشویی آن متفاوت و فرمت دایره شکل داشت. این موبایل رقیب سونی اریکسون P800 بود و نوکیا قیمت آن را در همان محدوده قیمتی ۴۰۰ دلار نگه داشت.

نوکیا ۶۸۰۰

در همان سال نوکیا ۶۸۰۰ معرفی شد که از صفحه کلید QWERTY تاشو بهره می‌برد که ارسال پیامک را آسان‌تر می‌کرد. همچنین مجهز به سرویس دریافت ایمیل داخلی بود که این موبایل را برای استفاده در کسب و کار جذاب می‌کرد.

نوکیا چنین طراحی را تا سال ۲۰۰۵ تکرار کرد، اما محبوب‌ترین گوشی‌ با این طراحی از سری ۶۸۰۰ در واقع نوکیا ۶۸۲۰ بود که طراحی جمع و جورتری داشت و در عین حال تقریبا همان مجموعه ویژگی‌های قبلی را حفظ کرده بود.